Tuyển dụng Lập trình viên Java ngày càng khó khăn?
Trong thời đại công nghệ 4.0, khi công nghệ lên ngôi và đóng vai trò quan trọng việc phát triển các ngành mũi nhọn. Công nghệ thông tin trở thành bệ phóng cho một cuộc cách mạng chưa từng có trong lịch sử nhân loại, mà lập trình viên là những người cụ thể nhất góp phần làm nên thành công của bệ phóng lịch sử ấy.
Cuộc cách mạng mà loài người đang hướng đến là mọi vật vô tri từ hữu hình đến vô hình đều phải tự động – thông minh và khai thác được. Để một cuộc cách mạng như thế thành công thực sự cần rất nhiều nhân lực có trình độ, đặc biệt là nhân lực về Công nghệ thông tin để đảm nhiệm những vai trò quan trọng, cũng chính bởi lý do đó mà người người, nhà nhà đều đổ xô nhau chạy theo ngành.
Nhưng, biết bao nhiêu nhà tuyển dụng ngoài kia đang ngậm đắng vì không tìm được nhân lực, biết bao sinh viên IT đang nuốt cay vì ra trường phải chịu cảnh thất nghiệp hoặc làm trái ngành. Thực trạng trên đặt ra vấn đề khó khăn cho việc tuyển dụng các lập trình viên – nhất là lập trình viên Java - ngôn ngữ được cho là sẽ chết sau một thời gian nữa, khi mà các ngôn ngữ và công nghệ khác đang vươn mình một cách mạnh mẽ. Vậy vấn đề nằm ở đâu?
Tại sao Tuyển dụng lập trình viên Java ngày càng khó khăn?
Java vốn là ngôn ngữ từng được xem như anh cả trong làng, hơn 90% các ông lớn công nghệ đều sử dụng Java để xây dựng và phát triển cho các hệ thống của họ.
Java vẫn đang là một trong những ngôn ngữ được đưa vào giảng dạy ở hầu hết các trường Đại học, vẫn là ngôn ngữ có nhiều cộng đồng lớn mạnh, vẫn được đông đảo “anh tài trong thiên hạ” đam mê và đeo đuổi.
Thế vậy mà, việc tuyển dụng Lập trình viên Java đang trở nên ngày một khó khăn. Liệu có giải pháp nào để cứu vãn tình trạng trên hay cứ để nó vận động theo quy luật tự nhiên?
“Giãy chết” – cụm từ nghe khá hai hước được dân tình gán cho số phận của Java. Phải chăng vì Java giãy chết mà việc tuyển dụng Lập trình viên Java trở nên khó khăn hơn không. Ai an-ti Java có lẽ sẽ không vui khi có một sự thật rằng là Java đã giãy chết gần chục năm nay và vẫn sống nhe răng và manh nha một cú chuyển mình thay đổi cục diện, lấy lại vị thế “cường quốc” của ngày xưa.
Java tuy không còn là một “siêu cường” nhưng vẫn thuộc top một trong những sự lựa chọn để phát triển các sản phẩm, dịch vụ và công nghệ trong thời kỳ công nghiệp mới. Mặc dù, sự trổi dậy mạnh mẽ của các ngôn ngữ lập trình láng giềng như Python, Javascript, C#,.. là rất đáng ghi nhận, nhưng “rừng nào cọp đó” - hơn 3 tỷ thiết bị trên thế giới vẫn chạy trên các nền tảng Java, các hệ thống lớn luôn cần những chuyên gia, lập trình viên Java để vận hành và bảo trì. Chưa kể thay, nhưng ngôn ngữ mới như Scala, Kotlin, Flutter được xem như là hậu duệ thân tín của Java, đang thay phiên nhau thống trị các mặt trận nền tảng. Nên có lẽ, việc tuyển dụng Java khó khăn đâu phải do vấn đề của chuyện “giãy chết” mà ra đâu!
Vậy, lỗi ở nhà tuyển dụng yêu cầu quá cao hay lỗi ở sinh viên / người học trình độ quá kém hay do lỗi của hệ thống giáo dục mà ra? Chà … Đây có lẽ là vấn đề đáng để chúng ta đi sâu mổ xẻ và phân tích.
Thứ nhất, bắt nguồn từ các nhà tuyển dụng. Họ có thực sự sẵn sàng đầu tư vào thế hệ trẻ hay không? Hay cụm từ “thiết hụt lập trình viên” mà họ gào thét hàng ngày chỉ là lời nói dối. Trên thực tế, hầu hết các công ty lớn đều có xu hướng cạnh tranh nhau để chào mời các Lập trình viên giỏi về đầu quân, kèm theo các chế độ ưu đãi – lương, thưởng, bảo hiểm, du lịch, cơ hội phát triển, … hết sức là ưu ái – nhưng đó chỉ dành cho những Lập trình viên giỏi, thậm chí là giỏi nhất.
Ngày nay, nhiều công ty có xu hướng chuyển sang “tuyển dụng trước – đào tạo sau”, nghĩa là họ chấp nhận bỏ ra một khoảng để đào tạo lại cho những người trẻ chưa có kinh nghiệm. Nhưng lạ thay, thực tế lại phi lý khi vẫn có người không thể qua được “vòng trò chuyện, tâm tình” sau lúc gửi xe. Một số công ty cố gắng khai thác từ thực tập sinh nhưng không hiệu quả. Rất ít công ty chịu hỗ trợ chi phí, hướng dẫn và trợ cấp lương cho thực tập sinh – và chỉ đánh giá năng lực qua vài tháng thực tập thì kết quả cuối cùng là một sự từ chối gắn bó không đáng có.
Thứ hai, bắt nguồn từ sinh viên / người học. Ái chà,… Chúng ta đâu thiếu những người trẻ, những người nhiệt tình, ham học hỏi và cống hiến. Nếu học được đào tạo bài bản, chắc chắn sẽ là trụ cột ở tổ chức mà họ tham gia, nhưng vấn đề nằm ở chỗ - không phải ai cũng được đặt trong những môi trường và thời cơ thuận lợi để toả sáng, và cũng không ai gánh vác hay chịu trách nhiệm thay họ. “Mỗi cây mỗi lá, mỗi nhà mỗi cảnh” – không phải ai cũng như ai, có người giàu – kẻ nghèo khó, có người kẻ đam mê – có người ngu muội mà đâm đầu theo số đông để rồi không thể vực dậy bản thân khỏi hai từ “thất nghiệp”.
Thứ ba, lỗi có phải ở hệ thống giáo dục? Câu này khó quá! Nhưng chúng ta có thể thấy rằng, kiến thức từ nhà trường chỉ mang tính xây dựng nền tảng, làm cơ sở vững chắc để tiến thân lập nghiệp sao này. Nhà trường chỉ chịu trách nhiệm đảm bảo được đầu ra chuẩn nền tảng, chủ yếu mang vai trò giáo dục hơn là đào tạo.
Bởi vì sao? Nếu thành công đều có công thức thì ai cũng là doanh nhân cả rồi, từ cái cơ sở mang tính chung nhất ấy, kẻ nào tự tu luyện được thì mới đủ sức dấng thân vào giang hồ đầy rẫy chông gai còn không cũng chỉ phó mặc cho số phận. Nhưng không phải nhà trường nào cũng cập nhật xu thế công nghệ, đổi mới phương pháp truyền đạt và tiếp cận cho người học, cũng không phải nhà trường nào cũng giảng dạy đầy đủ các kiến thức và kỹ năng mềm cần thiết – đôi khi, chọn đúng trường cũng là một may mắn.
Chưa kể đến, những loạt bài đưa tin của mấy tay nhà báo, phóng viên khiến cả ông nông dân, cô bán cá ngoài chợ suốt ngày cũng 4.0 mà không biết nó là gì cả. Rồi đau buồn thay, những đứa mới chập chững mười tám, chuẩn bị vào Đại học lại không được trang bị một kiến thức hướng nghiệp cho chuẩn chỉ để dẫn đến chọn sai ngành, không đam mê rồi chán nãn, … con đường mòn đến “thất nghiệp” có còn xa…
Nhận thức đúng về các tin Tuyển lập trình viên Java không cần kinh nghiệm.
Hàng năm có biết bao nhiêu sinh viên IT ra trường mang tâm hồn thơ trẻ đi tìm kiếm việc làm. Chắc không ít người tin vào báo chí, truyền thông mà mơ đến viễn cảnh lương cao tốt đẹp.
Nhưng cuộc sống lại phù phàng vô chừng, nhà tuyển dụng lại khéo đùa khi in rõ “không cần kinh nghiệm” trên tin tuyển dụng.
Mới ra trường, những ai được gọi là có kinh nghiệm – tức là đã trải qua một thời sinh viên đáng nhớ, vừa học, vừa làm partime hoặc code dự án hái ra tiền thì việc “có kinh nghiệm” là chuyện bình thường. Nhưng mới ra trường “không có kinh nghiệm” cũng là chuyện bình thường mà!
Nhưng trong suy nghĩ của nhà tuyển dụng và sinh viên mới ra trường cụm từ “không có kinh nghiệm” hoàn toàn khác nhau. Vậy với nhà tuyển dụng họ muốn gì?
Kỹ năng cứng: ở đây muốn nói là lượng kiến thức chuyên môn mà sinh viên tích luỹ được. Nó bao gồm cả các kiến thức tự học – kiến thức về ngôn ngữ, dữ liệu và logic, kiến thức phân tích và thiết kế,… một chút thôi cũng được, chỉ cần đủ để chém gió cho người khác thấy rằng mình cũng có kiến thức và hiểu biết.
Kỹ năng mềm: lượng kiến thức này thật sự rất khó đong đếm, nó hoàn toàn là do rèn luyện thực tế mà ra. Cách thể hiện kiến thức ở mặt này cũng không thể nói sao cho cụ thể được. Nhưng ít ra, ngoại ngữ là ưu tiên số một, kế đến là khả năng giải quyết vấn đề, kỹ năng săp xếp thời gian – công việc, giao tiếp, làm việc nhóm và sự tự tin. Kể ra cũng nhiều, nhưng cứ luyện dần hằng này rồi sẽ thành thói quen, mớ kiến thức này cần phải có thời gian chui rèn, yêu cầu kỷ luật ở bản thân rất cao mới có thể biến cái miễn cưỡng thành cách xử lý tự nhiên được.
Thái độ: hầu hết nhà tuyển dụng cũng như những ai làm chủ, họ đều thích mà muốn cấp dưới của mình có tốt chất này. Thái độ ở đây nghĩa là trung thành, trung thực, cống hiến, ham học hỏi, sẵn sàng phấn đấu, đóng góp cho công việc chung của tập thể. Thái độ cũng là một phần thể hiện của đạo đức, của người văn minh có học – thứ này thích hợp với môi trường công sở. Có thể khẳng định rằng thái độ là yếu tố then chốt để một bản hợp đồng lao động được ký kết. Kỹ năng mềm – cứng đều có thể đào tạo lại nhưng thái độ thì phải kể đến câu “giang sơn dễ đổi – bản tính khó dời”.
Vấn đề cốt lỗi của tuyển dụng Java thực sự có khó không? Câu trả lời là không.
Nếu một nhà tuyển dụng, lãnh đạo thông minh học sẽ biết cách tìm và sử dụng Lập trình viên vào đúng mụch đích công việc. Nếu là một sinh viên có thái độ và kỹ năng tốt sẽ biết làm như thế nào để bản thân là người được chọn. Nhưng để trở thành nhà tuyển dụng, lãnh đạo hay sinh viên như thế không dễ dàng tí nào cả, vấn đề tuyển dụng Lập trình viên Java hoàn toàn có thể giải quyết được, nó không lệ thuộc vào công nghệ mà nhân tốt quyết định là ở chính con người.